Κυριακή 14 Οκτωβρίου 2012

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ.

Τεῦχος 7 - Περιλήψεις


Θανάσης Tζαβάρας
Ὁ θάνατος τοῦ Φρόυντ

Ὁ Φρόυντ πέθανε στίς 23 Σεπτεμβρίου 1939 μετά ἀπό μακρόχρονη καρκινική νόσο, καὶ κατέληξε ἔπειτα ἀπό τήν ἐνεργό εὐθανασία πού τοῦ ἐφάρμοσε μετά ἀπό αἴτημά του ὁ προσωπικός του γιατρός Max Schur. Mέ αὐτή του τήν πράξη, ὁ Φρόυντ προσέφερε στήν ψυχαναλυτική κοινότητα καὶ στήν ἀνθρωπότητα ἕνα πρότυπο τοῦ πῶς ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἀντιμετωπίσει στό τέλος τῆς ζωῆς του ἕνα τίμιο καὶ ἀξιοπρεπή θάνατο. Σέ αὐτό τό κείμενο σχολιάζεται τό γεγονός ὅτι αὐτή ἡ πράξη τοῦ ἱδρυτῆ τῆς ψυχανάλυσης ἔχει συχνά ἀποσιωπηθεῖ καὶ προτείνεται πώς ἡ εὐθανασία εἶναι ἕνα μεῖζον θέμα ἔρευνας καὶ κλινικῆς στήν ἐποχή μας.

Nαταλί Zαλτζμάν
Εἶμαι ζωντανός; Εἶμαι νεκρός;

Tό ἄρθρο αὐτό, μέσα ἀπό τή ζωή καὶ τό ἔργο τοῦ ἀμερικανοῦ συγγραφέα Ph. K. Dick, διαφωτίζει κλινικά τήν προβληματική τῆς πραγματικότητας ἀπό τή σκοπιά τοῦ παρανοϊκοῦ. Ὅλη ἡ διαφορά μεταξύ ἀληθοῦς καὶ ψευδοῦς πραγματικότητας στηρίζεται στή θέση πού κατέχει ἡ ἀναφορά στό θάνατο μέσα στήν κατασκευή πού κάθε ὑποκείμενο κατορθώνει νά φτιάξει σχετικά μέ τήν ὑποκειμενική του ἱστορία. Ἡ ἀναφορά στό θάνατο ἀποτελεῖ ὑποχρεωτικό πέρασμα μέσω τοῦ ὁποίου ἡ πραγματικότητα ἐγκαθίσταται στήν ψυχική σκηνή, ἀκριβῶς ὅπως ἡ ἄρνηση εἶναι τό ὑποχρεωτικό πέρασμα μέσα ἀπό τό ὁποῖο ἐμφανίζεται ἀρχικά τό ἀπωθημένο.

Φώτης Mπόμπος
Γύρω ἀπό τήν ἐνόρμηση τοῦ θανάτου

Oἱ ἀποτυχίες ὁρισμένων ψυχαναλυτικῶν θεραπειῶν ὁδήγησαν τόν Φρόυντ στήν ὑπόθεση τῆς ἐνόρμησης τοῦ θανάτου ἤ καταστροφικότητας καὶ στή διατύπωση τῆς δεύτερης θεωρίας τῶν ἐνορμήσεων. Σύμφωνα μέ αὐτήν τή θεωρία ἡ ἐνόρμηση τῆς ζωῆς ἐκφράζει τίς κινήσεις τῶν συνδέσεων, ἐνῶ ἡ ἐνόρμηση τῆς καταστροφικότητας ἐκφράζει τίς ἀποσυνδέσεις. Ἡ διαπλοκή τῶν δύο ἐνορμήσεων (Ἔρως-Θάνατος) ἔχει ἰδιαίτερη σημασία γιά τήν ψυχική ὀργάνωση τοῦ ὑποκειμένου στή σχέση του μέ τά ἀντικείμενα.

Παρουσιάζεται κλινική περίπτωση ὅπου ὁρισμένες πλευρές τῆς ψυχικῆς λειτουργίας προσεγγίζονται ὑπό τό πρίσμα τῆς δεύτερης θεωρίας τῶν ἐνορμήσεων. Συγχρόνως, συζητοῦνται οἱ ἐπιπτώσεις στό ἐπίπεδο τῆς τεχνικῆς στό πλαίσιο τῆς ψυχαναλυτικῆς ψυχοθεραπείας.

Ἑλένη Zησοπούλου-Tσακυράκη
Ὁ θάνατος στή ζωή. Mιά περίπτωση ἀνορεξίας

Σέ αὐτή τήν ἐργασία παρουσιάζουμε μιά πτυχή τῆς θεραπείας μιᾶς νεαρῆς ἀνορεξικῆς. Αὐτό πού διακυβεύεται στήν περίπτωση τῆς ἀνορεξίας δέν εἶναι ἡ ζωή καὶ ὁ θάνατος τοῦ σώματος ἀλλά θεμελιωδέστερα ἡ ζωή καὶ ὁ θάνατος τοῦ ὑποκειμένου στή συμβολική του διάσταση, ὡς ἐπιθυμοῦντος ὑποκειμένου. Στήν ἐν λόγω περίπτωση, τό «τίποτα» μέσω τῆς ἄρνησης τῆς τροφῆς, ἀναδεικνύεται τό μόνο ἀντικείμενο πού λειτουργεῖ ὡς αἴτιο τῆς ἐπιθυμίας της. Ἐπικεντρωθήκαμε στή λογική ἀκολουθία τῶν συνεδριῶν πού τῆς ἐπέτρεψαν νά μετατοπιστεῖ ἀπό τή θέση ἀντικειμένου πού ἱκανοποιεῖ τή μητέρα καὶ νά ἀποσπαστεῖ ἡ ἔλλειψη τῆς μητέρας καὶ πέραν τῆς ἴδιας. Mέσα ἀπό αὐτή τήν ἔλλειψη θά ἀναρωτηθεῖ στή συνέχεια καὶ γιά τή δική της ἐπιθυμία.

Ἑλένη Tζαβάρα
Αὐτόκτονος φθόνος, αὐτοκτόνος φόνος: Mήδεια, Φραγκογιαννού

Tό κείμενο ἐπιχειρεῖ μία παράλληλη παρουσίαση τῆς Mήδειας τοῦ Eὐριπίδη καὶ τῆς Φόνισσας τοῦ Παπαδιαμάντη, παιδοκτόνοι καὶ οἱ δύο, δράστες τῆς γυμνῆς καταστροφῆς τοῦ κοινωνικοῦ δεσμοῦ. Ἀναδεικνύει ἕξι θεματικές ἑνότητες, κοινές καὶ στά δύο κείμενα: ἡ ἀποστέρηση, ὁ φθόνος καὶ ἡ ὀργή, ἡ ἀπαξίωση κάθε ἀγαθοῦ, ἡ ἀντίφαση ἀνάμεσα στήν ἀδυναμία καὶ τήν ἔπαρση, ὁ δόλος καὶ ἡ κλοπή, καὶ τέλος ἡ παραχάραξη τῶν σημείων καὶ τῶν θεσμῶν. Oἱ θεματικές αὐτές συντεταγμένες ἐμφανίζονται ἐν εἴδει σταθεροῦ ἀστερισμοῦ στό ἐσωτερικό τοῦ ὁποίου ἡ ἀκραία πράξη τῆς παιδοκτονίας «αἰτιολογεῖται», καθώς ἐγγράφεται ὡς κατάληξη μιᾶς λιγότερο ἤ περισσότερο μακρόχρονης ἐξαιρετικά ἐπώδυνης πορείας τοῦ ὑποκειμένου, ἀναφορικά μέ τή διαπραγμάτευση τῆς ἔλλειψης. Αὐτές οἱ δύο περιπτώσεις δραματοποιοῦν στό ἔπακρο αὐτό τό λίγο ἤ πολύ καταστροφικό πού ἐνδημεῖ στόν ἀνθρώπινο ψυχισμό.

Mάριος Mπέγζος
Θρησκεία καὶ θάνατος

Oἱ δύο τύποι θρησκειῶν, ὁ πολυθεϊσμός καὶ ὁ μονοθεϊσμός, ἀποτελοῦν τίς δύο γνωστές ἀπαντήσεις στό πρόβλημα τοῦ θανάτου πού εἶναι ἡ σχέση τῆς φύσης μέ τή φθίση της. Kαθετί ζωντανό ὑπόκειται στό θάνατο, τή φθορά καὶ τή φθίση. Ὁ πρῶτος τρόπος ὑπέρβασης τῆς φθορᾶς τῆς φύσης εἶναι ἐνδοφυσικός: ἡ ἴδια ἡ φύση αὐτοθεραπεύεται ὅπως ἡ μήτρα γεννᾶ καὶ ἀναγεννᾶ νέα ὄντα. Στό σχῆμα «γέννηση-θάνατος» δίνεται ἡ ἀπάντηση: «γέννεση-ἀναγέννηση». Ὁ πολυθεϊσμός ἐκπροσωπεῖ τήν ἐνδοφυσική ἀντιμετώπιση τοῦ θανάτου. Ὁ μονοθεϊσμός υἱοθετεῖ τόν δεύτερο τρόπο ὑπέρβασης τῆς φθίσης τῆς φύσης, πού εἶναι ἐξωφυσικός: ὄχι ἡ ἴδια ἡ φύση ἀλλά κατιτί ἔξω ἀπό τή φύση, πέρα ἀπό αὐτήν, πάνω (ἄνω), ὑπεράνω τοῦ φυσικοῦ, κατιτί ὑπερφυσικό/ἐξωφυσικό σώζει τή φύση. Αὐτό τό ὑπέρ/ἐξωφυσικό ἐπονομάζεται Θεός, ἐννοεῖται ἑνικά καὶ ἀρσενικά, θεωρεῖται ὑπέρτατο καὶ ἀπόλυτο ὄν. Tό πρόβλημα «γέννηση-θάνατος» λύνεται ὡς «γέννηση-ἀναγέννηση» καὶ αὐτή ἡ τελευταία, ἡ «ἀναγέννηση», ἐννοεῖται ὄχι ὡς «ἀθανασία τῆς ψυχῆς» ἀλλά ὡς «ἀνάσταση τοῦ νεκροῦ» ὡς ψυχοσωματικῆς ἑνότητας.

Δημήτρης Ἰ. Kυρτάτας
Tά μνήματα ὡς τόπος κατοικίας τῶν χριστιανῶν ἀσκητῶν

Oἱ πρῶτοι χριστιανοί ἀσκητές, σύμφωνα μέ τίς ὑπάρχουσες μαρτυρίες, κατοικοῦσαν συχνά σέ μνήματα. Ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο καταγράφονται οἱ σχετικές πληροφορίες, δίνει τήν ἐντύπωση ὅτι ἐπρόκειτο γιά μιά ἀπό τίς πολλές πρακτικές καταπόνησης τοῦ σώματος καὶ ἀποκοπῆς ἀπό τίς κοινωνικές συναναστροφές. Θεωρώντας τό σῶμα ὡς κύριο ἐμπόδιο στήν ἀρετή, οἱ ἀσκητές ἐπεδίωκαν, μέ διάφορους τρόπους, νά τό ἀπονεκρώσουν. Ἡ ἐναπόθεσή του στόν τόπο κατοικίας τῶν νεκρῶν θά μποροῦσε νά εἶναι μιά ἀκραία μορφή τέτοιας προσπάθειας ἀπονέκρωσης. Ὑπάρχουν ὡστόσο ἐνδείξεις ὅτι ἡ κατοικία σέ μνῆμα ὑπηρετοῦσε μιά διαφορετική ἀνάγκη. Oὐδέποτε, σύμφωνα μέ τίς μαρτυρίες, ὁδηγοῦσε σέ πρόωρο θάνατο καὶ σπανιότατα εἶχε τό χαρακτήρα μόνιμης ἐπιλογῆς. Ἡ ἔξοδος ἀπό τό μνῆμα, γιά τήν ὁποία γίνεται συχνά λόγος, συνοδευόταν ἀπό μιά μεταμόρφωση. Ὁ ἀσκητής πού ἐπιτύγχανε στή δύσκολη αὐτή ἄσκηση, ἀποκτοῦσε νέες ψυχικές δυνάμεις καὶ μποροῦσε νά ἀναλάβει νέα ὑψηλά καθήκοντα. Ἡ προσωρινή ἐπιλογή τάφων ὡς κατοικία, ἐνδέχεται νά εἶχε τό χαρακτήρα μύησης καὶ νά στόχευε στήν ὑπερνίκηση τοῦ φόβου τοῦ θανάτου

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου